တီတီဆြိ ရဲ႕ NUS ေနာက္ေၾကာင္းၿပန္ ...

ဒီပို႔စ္ကို ဘေလာ႔ဂ္လာလာဖတ္တဲ႔ ညီမေလးတစ္ေယာက္က ေတာင္းဆိုထားတာ ၾကာပါၿပီ။ မဆြိတီလဲ ကိုယ္ေရးတာနဲ႔ သူသိလိုတဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြ ကိုက္မွ ကိုက္ပါ႔မလားဆို စိုးရိမ္ၿပီး ေရးေပးပါ႔မယ္လို႔ ကတိေပးၿပီး မေရးၿဖစ္ခဲ႔ဘူး။ ခုေတာ႔ သိသမွ်၊ မွတ္မိသမွ် အေတြ႔အၾကံဳေလးေတြ ရွယ္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ညီမေလး မုတ္ ေက်နပ္ႏိူင္ပါေစ။




NUS တက္ဖို႔ အစ AIT မွ
မဆြိတီတုိ႔ RIT ေနာက္ဆံုးႏွစ္ေရာက္ေတာ႔ ေႏြးေအးမွာ ထိုင္ၾကရင္း စာေတာ္တဲ႔ သူငယ္ခ်င္း တစ္ေယာက္နဲ႔ စကားေၿပာၿဖစ္ၾကတယ္။ သူက ေက်ာင္းၿပီးရင္ AIT (Asian Institute of Technology) စေကာ္လာ ေလွ်ာက္မယ္ဆိုၿပီး သူ႔ရဲ႕dream ကို ေၿပာၿပေနေလရဲ႕။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး AIT ဆိုတာကို စၾကားဖူးခဲ႔တာ။ မဆြိတီတို႔ အဖို႔မွာေတာ႔ စာကလဲ ေၿပာရေလာက္ေအာင္ မေတာ္၊ မိဘကလဲ မခ်မ္းသာေတာ႔ AIT ဆိုတာ ကိုယ္နဲ႔ အေ၀းမွ ေ၀းၾကီး။ စိတ္ကူးထဲ၊ အိမ္မက္ထဲေတာင္ ထည္႕မမက္ဖူးခဲ႔တာ။ သူငယ္ခ်င္းေကာင္ေလး ေၿပာေနတဲ႔ သူ႔ရဲအနာဂတ္ အိမ္မက္ကိုသာ အားက်စိတ္ေတြနဲ႔ ေငးၿပီး နားေထာင္ေနမိေတာ႔တယ္။ အဲဒီေခတ္က စာေတာ္တဲ႔ ေက်ာင္းသားတိ္ုင္းရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ ေက်ာင္းၿပီးရင္ ႏိူင္ငံၿခား စေကာ္လာရတဲ႔ AIT သြားတက္မယ္ဆိုတဲ႔ အိမ္မက္ကုိယ္စီနဲ႔ေပါ႔။

ဒီလိုနဲ႔ မဆြိတီလဲ ေက်ာင္းၿပီး၊ ေက်ာင္းမွာပဲ ဆရာမအလုပ္၀င္လုပ္ၿပီး ၂ႏွစ္ေလာက္ အၾကာ AIT မွာတက္ေနတဲ႔ ဦးၿခိမ္႔နဲ႕ သူငယ္ခ်င္းၿဖစ္သူတို႔ရဲ႕ တိုက္တြန္းအားေပးမွဳေတြနဲ႔ ဘ၀မွာတစ္ခါမွ အိမ္မက္ေတာင္ မမက္ဖူးတဲ႔ AIT ကို စေကာ္လာ လွမ္းေလွ်ာက္လိုက္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းဆိုသလိုပဲ မဆြိတီနဲ႔ ဆရာမေဆာင္မွာ အခန္းခ်င္းကပ္ရပ္ေနတဲ႔ EC (Electronic Engineering)က သူငယ္ခ်င္းကလဲ AIT ေလွ်ာက္တယ္။ ၀င္ခြင္႔ေတြ ထြက္လာေတာ႔ ၂ေယာက္လံုး partial scholar ပဲ ရၾကတယ္။ သူငယ္ခ်င္းက မိဘေတြက ခ်မ္းသာေတာ႔ ပါရွယ္ပဲၿဖစ္ၿဖစ္ သြားတက္မယ္တဲ႔။ တကယ္တန္းေတာ႔ AIT ေက်ာင္းစံရိတ္က အင္မတန္မွ ေစ်းၾကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ေတာ္ရံုတန္ရံုလူ စေကာ္လာအၿပည္႔ရမွသာ တက္ႏိူင္တာပါ။ ပါရွယ္ကို ထပ္စိုက္ တက္မယ္ဆိုရင္ေတာင္ အနည္းဆံုး သိန္း ၆၀-၇၀ေလာက္ ရွိမွ တက္ႏိူင္မွာ။ အဲဒီအခ်ိန္ကိုယ္႔မွာ သိန္း၆၀မေၿပာနဲ႔၊ ေငြ၆ေထာင္ေတာင္ ၿပည္႔ေအာင္မရွိပါ။ သူငယ္ခ်င္းမိဘေတြက ေတာ္ေတာ္ခ်မ္းသာလို႔ သာ တက္ႏိူင္တာပါ။ ဒီလိုနဲ႔ တစ္ရက္ သူငယ္ခ်င္းနဲ႔ ၂ေယာက္သား (သူငယ္ခ်င္းက အေဖာ္ေခၚလို႔) ေက်ာင္းတက္ဖို႔ စာရြက္စာတန္းကိစၥအတြက္ အီးစီက ဆရာၾကီး ေဒါက္တာစန္းတင္႔အိမ္ကို ေရာက္ခဲ႔ၾကပါတယ္။

အဲဒီမွာ ဆရာၾကီးေဒါက္တာ စန္းတင္႔က သူ႔ေလသံအတိုင္း ခပ္ေအးေအးနဲ႔ ရွင္းၿပပါေတာ႔တယ္။ သူငယ္ခ်င္းကို AIT မွာ Partial ကို ပိုက္ဆံထပ္စိုက္ၿပီး တက္မဲ႔အစား NUS ကို သြားတက္ပါ။ အဲဒီက ဘဲြ႔က စကၤာပူမွာ အလုပ္လုပ္ဖို႔အတြက္ ပိုၿပီး အေထာက္အကူၿပဳပါတယ္။ စကၤာပူမွာ အလုပ္လုပ္မယ္ဆို ရည္မွန္းထားရင္ စကၤာပူက တကၠသိုလ္က ပိုၿပီး အာမခံခ်က္ရွိပါတယ္ ဆိုၿပီး AIT ကုန္က်စံရိတ္နဲ႔ NUS ကုန္က်စံရိတ္ကို တြက္ၿပၿပီး ႏိွဳင္းယွဥ္ၿပပါတယ္။ ဆရာၾကီးေက်းဇူးၾကီးမားပါေပတယ္။ ဆရာၾကီၤးအိမ္ကၿပန္လာတဲ႔ သူငယ္ခ်င္း ၂ေယာက္ဟာ NUS အိမ္မက္ကို စတင္မက္ခဲ႔ၾကပါၿပီ။

အဲဒီအခ်ိန္မွာပဲ (၁၉၉၆-၁၉၉၇ ေလာက္မွာ) NUS က ေပးတဲ႔ ASEAN Scholar ဆိုၿပီး စ နာမည္ၾကီးလာပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ခုဘေလာ္ဂါၿဖစ္ေနၾကတဲ႔ မတန္ခူးတို႔၊ စုခ်စ္သူတို႔ဟာ NUS ASEAN Scholar ရဲ႕ပထမဆံုး batch ေတြပါ။ စာလဲ အလြန္ေတာ္ၾကတဲ႔သူေတြပါ။


NUS ေလွ်ာက္ၾကၿပီ။
အဲဒီေနာက္ပိုင္း သူငယ္ခ်င္းက NUS ကို ေလွွ်ာက္တာ full scholar ရပါတယ္။ ASEAN scholar ၿဖစ္ပါတယ္။ မဆြိတီလဲ အရင္ ေၿပာခဲ႔ဖူးတဲ႔ အတိုင္း သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ ေက်ာင္းေလွ်ာက္တာကို ကူညီၿပီး အတူေလွ်ာက္ရင္းနဲ႔ NUS ၀င္ခြင္႔ရခဲ႔ပါတယ္။ Mechanical and Manufacturing Engineering ေမဂ်ာ ၿဖစ္ပါတယ္။ သူငယ္ခ်င္းကေတာ႔ ကံေကာင္းတယ္။ စကၤာပူေရာက္ေတာ႔ NTU ကလည္း စေကာ္လာရေၾကာင္း အေၾကာင္းၾကားစာရတာနဲ႔ NTU မွာ တက္ၿဖစ္ပါသြားတယ္။ မဆြိတီကေတာ႔ ဦးၿခိမ္႔နဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး သူ႕ရဲ႕ ေထာက္ပံ႔စံရိတ္နဲ႔ NUS မွာ full time တက္ပါတယ္။

ေလယာဥ္ေပၚမွာ ဆံုၾကသည္ ...
မဆြိတီတို႔ ေက်ာင္းတက္ဖို႔လာေတာ႔ ေလယာဥ္အတူစီးလာတာ စုစုေပါင္း မိန္းခေလး ၄ေယာက္ပါ။ မဆြိတီတို႕ သူငယ္ခ်င္း ၂ေယာက္ရယ္၊EC က အၾကီးတန္း ဆရာမတစ္ေယာက္ရယ္၊ တစ္တန္းၾကီးတဲ႔ EC က အစ္မတစ္ေယာက္ရယ္ပါ။ ေလယာဥ္ေပၚမွာကို NUS မွာ ေက်ာင္းတက္မဲ႔ ေက်ာင္းက ေကာင္ေလးေတြနဲ႔ ဆံုပါတယ္။ သူတို႔က ၃ေယာက္ Aeronautical ကၿဖစ္ၿပီး မဆြိတီတို႔နဲ႔ same batch ေတြပါ။ အယ္ရိုေတြက ဘာသာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မက္ကယ္နီကယ္ေတြနဲ႔ ေရာတက္ရေတာ႔ မ်က္ႏွာေတြက မ်က္မွန္းတန္းမိေနပါၿပီ။ သူတို႔ကလဲ NUS မွာ Mechanical and Manufacturing Engineering ပဲ တက္ၾကမွာဆိုေတာ႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကိုယ္နဲ႔ ေမဂ်ာတူ အတန္းတူေတြ ၿဖစ္လာပါတယ္။

Culture Shock ေလာ၊ စိတ္ပူပန္မွဳေလာ ...
စကၤာပူေရာက္ေတာ႔ အရင္ေရးခဲ႔ဖူးသလို မဆြိတီဟာ အင္မတန္ စိတ္ပူပါတယ္။ စာေတြလိုက္ႏိူင္ပါ႔မလား၊ ဆရာေတြ အဂၤလိပ္လို စာရွင္းတာ နားလည္ပါ႔မလား၊ စာေမးပဲြေအာင္ပါ႔မလား၊ စလံုးလူမ်ိဳး class mate ေတြနဲ႔ ဘာသာစကားအခက္အခဲ စတာေတြအတြက္ စိုးရိမ္ေနတယ္။ ဒါ႔အၿပင္ အခုတေလာေၿပာေနၾကတဲ႔ Culture shock ဆုိလား။ နယ္ပယ္အသစ္တစ္ခုကို ေရာက္လာတဲ႔ အခ်ိန္မွာ ဒီက ေနထိုင္စားေသာက္မွဳ၊ လူေနမွဳဘ၀ ေတြနဲ႔ ေနသားမက်ေသးေတာ႔ အေတာ္ကို ေနရတာ မေပ်ာ္ပါဘူး။ ညေန၊ ညေန ေက်ာင္းသြားၿပီဆို MRT ေပၚက စလံုးလူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ ခပ္တည္တည္၊ မ်က္ႏွာေက်ာ ေသေသေတြကို ၾကည္႔ၿပီး ၀မ္းပဲနည္းသလိုလို၊ အားပဲ ငယ္သလိုလို ခံစားမွဳမ်ိဳး ၿဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ပံုစံေတြက ၀မ္းနည္းအားငယ္ေနတဲ႔ မဆြိတီအတြက္ "နင္႔ဟာနင္ ၀မ္းနည္းတာ၊ အားငယ္တာ တို႕နဲ႔ မဆိုင္ဘူးေဟ႔ ... အေနသာၾကီး ..." လို႔ ေၿပာေနသလိုပါပဲ ။ ဒီၾကားထဲ MRT က " တီ တီ တီ တီ ... door is closing ... " ဆိုတဲ႔ အသံကိုၾကားတိုင္း ငိုခ်င္ေနတယ္၊ အိမ္ကို အၿမန္ၿပန္ေၿပးခ်င္စိတ္သာ ေပါက္ေနမိေတာ႔တာပါပဲ။

ေက်ာင္းထဲ ပထမအေခါက္ ...
ပထမဆံုး ေက်ာင္းထဲကိုသြားတဲ႔ အေခါက္က မွတ္မိေသးတယ္။ ဦးၿခိမ္႔လဲပါတယ္။ NUS ME ဌာနက စာေရးမေလး တစ္ေယာက္ကို ေက်ာင္းကိစၥေတြေမးတာ သူကလဲ ၿပန္ရွင္းၿပပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ သူေၿပာတာေတြက ပလစ္ပလစ္ ... ပလပ္ပလပ္ ... ရႊတ္ရႊတ္ ... ရွက္ရွက္ေတြသာၾကားရတယ္ တစ္လံုးမွ နားမလည္ခဲ႔ပါဘူးခင္ညာ။ စိတ္ထဲမွာလဲ ဒီစလံုးမဟာ ဒီအဂၤလိပ္စကားကိုပဲ လူေတြနားမလည္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီးမ်ား ေၿပာေနပါလိမ္႔ေပါ႕။ သူမိွဳ႔ အဂၤလိပ္စကားကို ဒီလိုၾကီးၿဖစ္ေအာင္ ေၿပာတတ္ပါေပတယ္ေပါ႔။ ဦးၿခိမ္႔ပါလို႔သာပဲဗ်ာ။ ဦးၿခိမ္႔က ကိုယ္႔အား ကိုယ္ကိုး ကိုယ္႔ဟာကိုယ္နားလည္ေအာင္ လုပ္ရမယ္ဆိုလို႔ ေနာက္ပိုင္း ေသခ်ာနားေထာင္ေပမဲ႔လဲ စလံုး accent ကို လံုး၀ကို နားမလည္ခဲ႔တာပါ။ စိတ္ဓာတ္လဲ ေတာ္ေတာ္က်မိပါတယ္။
(အခုမ်ားေတာ႔ အန္တီဆြိတို႔ စလံုးအက္ဆန္႔ကို ေက်ညက္ေနတာမွ ကားတစ္စီးလံုး ေရာင္းခဲ႔တာသာၾကည္႔ပါေတာ႔။ ကားပဲြစားလားလို႔ ေမးတဲ႔သူေတာင္ရွိေသး း))

ေက်ာင္းလခအတြက္ အၿပန္အလွန္ေထာက္ခံ ေငြေခ်းၾက ...
မဆြိတီတို႔ ေက်ာင္းတက္တံုးက ေက်ာင္းလခက Semester တစ္ခု( ၆လစာ) ကိုု စလံုး ၂၅၀၀ ပဲ ေပးရပါတယ္။ ခုေတာ႔ ၂ဆေလာက္ၿဖစ္ေနပါၿပီ။ ေနာက္ၿပီး ေက်ာင္းလခကို အၿပည္႔ေပးစရာမလိုပဲ ဘဏ္ကေန ၈၀% ေခ်းခြင္႔ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ႔ ပထမဆံုး ေက်ာင္းအပ္ၾကေတာ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြ ပတ္လည္ရိုက္ၿပီး တစ္ေယာက္ကို တစ္ေယာက္ေထာက္ခံၾက၊ လက္မွတ္ေတြထိုးၾကနဲ႔ ေငြေခ်းၾကတာ ေပ်ာ္စရာၾကီးခင္ည။ ေနာက္ဆံုး ေငြေခ်းအၿပီး ေက်ာင္းလခ ၅၀၀ ပဲ ေပးရပါေတာ႔တယ္။ အင္မတန္မွ သက္သာပါတယ္။ က်န္တဲ႔ အေၾကြးကလဲ ေက်ာင္းၿပီး အလုပ္ေတြ ဘာေတြရမွ တစ္လ ၅၀မ်ိဳး ၁၀၀မ်ိဳး ေအးေဆးဆပ္ၾကရေတာ႔ ေတာ္ေတာ္ကို အဆင္ေၿပပါတယ္။

ပထမဆံုး ရတဲ႔ PR offer ...
ေနာက္ ေတာ္ေတာ္၀မ္းသာစရာ တစ္ခုက မဆြိတီတို႔ ေက်ာင္းတက္ေနတံုး ေက်ာင္းၿပီးရင္ PR ေလွ်ာက္ခြင္႔ရေၾကာင္း Offer letter ေတြ လာတယ္္။ မွတ္မွတ္ရရ အဲဒါ မဆြိတီတို႔ batch က ပထမဆံုး စရတာပါ။ အဲဒီေခတ္က EP ေတြ၊ work permit ေတြနဲ႔ပဲ လုပ္ေနၾကတာမ်ားၿပီး ဗမာလူမ်ိဳး PR ဆိုတာ အင္မတန္မွ ရွားပါးပါတယ္။ စကၤာပူမွာ ၇ႏွစ္ ၈ႏွစ္ EP နဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနတဲ႔သူေတြေတာင္ ေလွွ်ာက္လို႔မရတဲ႔ ေခတ္ပါ။ ဦးၿခိမ္႔သူငယ္ခ်င္း EP နဲ႔ လုပ္ေနသူေတြ အမ်ားၾကီးရွိလို႔ သိရတာပါ။ သူတို႔ေတြၾကည္႔ၿပီး PR ဆိုတာ ကိုယ္နဲ႔ အေ၀ၾကီး၊ ဘာမွမဆိုင္ဘူးလို႔ ထင္ထားေနရာကေန အဲဒီစာေလးရလာေတာ႔ ၀မ္းသာလိုက္တာမွ ေဖာ္မၿပႏိူင္ေအာင္ပါပဲဗ်ာ။

ဘယ္ ဘာသာေတြ ေရြးၾကမလဲ ...
မဆြိတီတို႔သူငယ္ခ်င္းေတြ ဘာသာေတြ (module) ေရြးခ်ယ္ေတာ႔လဲ စာလုပ္ရလြယ္ေအာင္ အတူတူေတြပဲ ေရြးၾကတာမ်ားတယ္။ အမ်ားအားၿဖင္႔ ေရွ႕ batch ကလူေတြကိုေမး၊ ဆရာ သေဘာေကာင္းတယ္၊ အသင္အၿပေကာင္းတဲ႔ ဘာသာ၊ အရင္က သင္ဖူးတဲ႔ အစပ္အဆက္ရွိတဲ႔ ဘာသာ၊ လြယ္မယ္ထင္တဲ႔ ဘာသာေတြအၿပင္ အလုပ္အတြက္ အေထာက္အကူၿပဳမဲ႔ဘာသာေတြ ေရြးၾကတာမ်ားပါတယ္။ MSc ဘဲြ႔အတြက္ ၁၀ဘာသာ ယူရမွာၿဖစ္ၿပီး ပေရာဂ်က္လုပ္မယ္ဆို ၆ဘာသာပဲ ယူဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲဒီမွာ အားလံုးပဲ ပေရာဂ်က္က အလုပ္၀င္ရင္ အေထာက္အကူၿပဳတယ္၊ လူေတြနဲ႔ ဆက္ဆံလုပ္ကိုင္ရၿပီး Thesis လဲေရးရတာဆိုေတာ႔ အဂၤလိပ္စာအတြက္လဲ အေထာက္အကူၿပဳတယ္ဆိုၿပီး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ၆ဘာသာနဲ႔ ပေရာဂ်က္ကို ေရြးၾကပါတယ္။ မဆြိတီကေတာ႔ Semester တစ္ခုကို ၃ဘာသာၿပီးေအာင္လုပ္ၿပီး တစ္ခ်ိန္ထဲမွာပဲ ပေရာဂ်က္ကိုလဲ နဲနဲခ်င္းတဲြလုပ္ဖို႔ စိတ္ကူးခဲ႔ပါတယ္။


ေက်ာင္းတက္ရတာ ေပ်ာ္စရာ ...
မဆြိတီတို႔ ပထမဆံုး ေက်ာင္းစတက္ရေတာ႔ ထင္ထားသလိုမဟုတ္ပဲ အလြန္ေပ်ာ္ခဲ႔ပါတယ္။ မေပ်ာ္ပဲေနရိုးလား၊ အတန္းထဲမွာ ၿမန္မာခ်ည္း အေယာက္ အစိတ္-၃၀ေလာက္ရွိေနလို႔ပါပဲ။ လူ ၈၀ေလာက္ရွိရင္ ၿမန္မာ၊ တရုတ္နဲ႔ ကုလားက ညီတူညီမွ်ေလာက္စီရွိေနေတာ႔ ကိုယ္႔ဗမာေတြ တရုန္းရုန္းနဲ႔၊ အေပၚ batch က အကိုၾကီးေတြက ရယ္စရာေတြေၿပာ၊ တ၀ါး၀ါး တဟားဟားနဲ႔ ေပ်ာ္စရာ အလြန္ေကာင္းပါတယ္။ ဗမာ အဖဲြ႔ထဲမွာကို ဒီမွာ ၄-၅ႏွစ္ေလာက္ အလုပ္လုပ္ၿပီး part time လာတက္တဲ႔ အကိုၾကီးေတြ အမ်ားၾကီးပဲ၊ ေနာက္ ေက်ာင္းက ဆရာမေတြ၊ မဆြိတီတို႔လို ခုမွ စတက္တဲ႔ full time သမားေတြ၊ အယ္ရိုကအဖဲြ႔ေတြ၊ RIT က ကိုယ္႔အငယ္ batch ေတြ အစံုပါပဲ။

အဲဒီထဲမွာ ဘရူးႏိူင္းမွာ အလုပ္လုပ္ၿပီး လာတက္တဲ႔ အသက္ ၄၀ေက်ာ္ လူပ်ိဳၾကီးတစ္ေယာက္လဲပါတယ္။ ယူတဲ႔ဘာသာေတြလဲ တူေတာ႔ ပေရာဂ်က္ေတြ အတူလုပ္ၾက၊ စာေမးပဲြနီးရင္ လိုက္ဘရီမွာ ခ်ိန္းၿပီး စာအတုူၾကည္႔ၾကနဲ႔ေပါ႔။ အဲဒီအေပၚက လူပ်ိဴၾကီးဆို စာအတူၾကည္႔ရင္ ၿခင္းတစ္လံုးနဲ႔ လာတာဗ်။ အညာမွာ ပဲြၾကည္႔သလို သူ႕ၿခင္းထဲမွာ လက္ဖက္ပဲြနဲ႔ ေရေႏြးၾကမ္း ဓာတ္ဗူးနဲ႔ စားစရာ၊ ေသာက္စရာေတြနဲ႔ စာၾကည္႔ၾကတာခင္ဗ်။

အေပါင္းအသင္း စံုတဲ႔ NUS ...
အဲဒီမွာ မထင္မွတ္ပဲ သူငယ္ခ်င္း၊ မိတ္ေဟာင္း၊ ဆရာမေဟာင္းေတြလဲ ဆံုရ စာသင္ေဖာ္အတူၿဖစ္ခဲ႔ရတယ္။ ေက်ာင္းက အိုဖိုး (04 ) က်ဴတိုရီအၿမဲသင္တဲ႔၊ စာအၿမဲေမးခဲ႔တဲ႔ ဆရာမတစ္ေယာက္နဲ႔လဲ အတူတက္ခဲ႔ရတယ္။ ပိုလို႔ ခင္မင္ ရင္းႏွီးခဲ႔ရတယ္။ ေနာက္ RIT ဖိုင္နယ္တံုးက အတူတက္ခဲ႔ရတဲ႔၊ လွလြန္းလို႔ အၿမဲေငးခဲ႔ရတဲ႔ ခပ္ေခ်ာေခ်ာ အစ္မတစ္ေယာက္နဲ႔လဲ NUS မွာ အတူတက္ခဲ႔ရတယ္။ မွတ္မွတ္ရရ ၊ တစ္ရက္သား အတန္းေနာက္က်မွ ေလဒီရွဴး တစ္ေဒါက္ေဒါက္၊ စတိုင္ေဘာင္းဘီနဲ႔ စမတ္က်က်၀တ္လို႔ အတန္းထဲကို ၀င္လာတဲ႔ အစ္မ လွလွကို ေတာသူမ မဆြိတီ ေငးၾကည္႔ေနမိတယ္။ သူက စလံုးကို ေက်ာင္းၿပီးကထဲက ေရာက္ခဲ႔တာဆိုေတာ႔ သူ႔စတိုင္က လိုကယ္တစ္ေယာက္နဲ႔ မၿခားဘူး။ ေနပံု၊ သြားပံု လာပံုကလဲ မဆြိတီတို႔လို ကုတ္ခ်ိခ်ိမဟုတ္ဘူး။ ရုပ္ကေလးလွသေလာက္ အလုပ္တစ္ဖက္၊ ခေလးတစ္ဖက္နဲ႔ part time တက္၊ ေက်ာင္းစာေတြကိုလဲ မခိုမကပ္လုပ္ခဲ႔တဲ႔ အစ္မကို ေလးစားအားက်ခဲ႔တယ္။ ေၿပာရရင္ မဆြိတီ NUS မွာ တစ္ႏွစ္ခဲြ ေက်ာင္းတက္ခဲ႔စဥ္အတြင္း ကိုယ္နဲ႔ same batch သူငယ္ခ်င္းေတြအၿပင္၊ ကိုယ္႔ထက္ အၾကီး batch၊ အငယ္ batch ေတြ နဲ႔ ခင္မင္ခဲ႔ရၿပီး စကၤာပူမွာ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရး နယ္ပယ္ က်ယ္ၿပန္႔ခဲ႔တယ္။

မွတ္မွတ္ရရ solar ဆရာ ...
မဆြိတီတို႔ ပထမ semester တက္ေတာ႔ solar energy ဆိုတဲ႔ ဘာသာရပ္ကို လူတိုင္းနီးပါး ယူၾကတယ္ဗ်။ ဒီေတာ႔ ဆုိလာအခ်ိန္ဆို ၿမန္မာေတြ အမ်ားဆံုး စုမိတဲ႔ အခ်ိ္န္။ေပ်ာ္စရာ အေကာင္းဆံုးေပါ႕ဗ်ာ။ အဲဒီအခ်ိန္က ဆိုလာသင္တဲ႔ဆရာက ခ်န္ဂီေလဆိပ္ရဲ႕ ဆိုလာပေရာဂ်က္ကို ဦးေဆာင္လုပ္ေနတဲ႔သူဆိုေတာ႔ project အေသးေလးေတြကအစ တကယ္႔ ပေရာဂ်က္အစစ္ေတြဆုိေတာ႔ စိတ္၀င္စားစရာလဲေကာင္းတယ္။ ဆရာက စလံုးတရုတ္။ စကားေၿပာတာလဲ အာေဘာင္အာရင္းသန္သန္နဲ႔။ သေဘာေကာင္းတဲ႔ အၿပင္ ၿမန္မာေတြကုိလဲ ေတာ္ေတာ္ခင္တယ္။ အတန္းထဲက ၿမန္မာအခ်ိဳ႕ကိုေတာင္ အလုပ္မရွိ ေငြေရးေၾကးေရး အဆင္မေၿပရင္ သူ႔ပေရာဂ်က္မွာ အလုပ္ေပးထားေသးတယ္။

NUS မွာ notes ထုတ္ၿခင္း ...
ဆရာေတြ စာသင္တာ နားလည္လားဆိုေတာ႔ တကၠသိုလ္ဆိုရာမွာ အစကတည္းက ဆရာေတြ သင္ရံုနဲ႔ နားလည္သေဘာေပါက္ စာၿပန္ၾကည္႔စရာမလို ဆိုတာ အင္မတန္မွ ရွားပါတယ္။ ဆရာေတြ lecture ေပးသေလာက္ေတာ႔ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ အစကတည္းက RIT မွာလဲ စာေတြက အဂၤလိပ္လိုပဲ သင္ရေတာ႔ ထင္ထားသေလာက္ သိပ္ေတာ႔ ထူးထုူးၿခားၿခား မရွိလွပါဘူး။ အိမ္ၿပန္ေရာက္ရင္ စာၿပန္ဖတ္၊ notes ထုတ္။ ေမးခြန္းေတြ တြက္ၾကည္႔ အဲဒါေတြ ထံုးစံအတိုင္းလုပ္ရင္ နားလည္ပါတယ္။ ဆရာအမ်ားစုကေတာ႔ အေရးၾကီးတာ၊ စာေမးပဲြမွာ ေမးႏိူင္တာေတြကို စာသင္ေနရင္းနဲ႔ ေသခ်ာေၿပာသြားေတာ႔ ကိုယ္က အတန္းမွန္တယ္ဆို သူေၿပာတာေလးေတြ စာေမးပဲြနီးရင္ အေလးေပးၾကည္႔ရင္ ေအာင္ပါတယ္။

မဆြိတီမွာ အလုပ္ကလဲမလုပ္၊ full time တက္တာဆိုေတာ႔ သူမ်ားေတြထက္ စာၾကည္႔ခ်ိန္ပိုရေတာ႔ စာေမးပဲြနီးရင္ စာဖတ္ရတာ ပိုနားလည္ေအာင္ Notes ကို စာၾကည္႔ရင္း တစ္ခါထဲ ေသခ်ာထုတ္ထားပါတယ္။ ေမးခြန္းေတြကိုလဲ တတ္ႏိူင္သေလာက္၊ ရသေလာက္ တြက္ထားတယ္။ က်န္တဲ႔ part time သမားေတြကိုလဲ Notes ေတြကို ရွယ္ေပးေတာ႔ သူတို႕ကေတာ႔ ေတာ္ေတာ္ ေက်းဇူးတင္ၾကတယ္။ အထူးသၿဖင္႔ ဦးၿခိမ္႔သူငယ္ခ်င္း ၂ေယာက္ကလဲ တက္ေနၾကေတာ႔ ကိုယ္႔ notes ေတြ၊ solution ေတြက သူတို႔ေတြ အတြက္ အင္မတန္ အက်ိဳးရွိပါတယ္တဲ႔။ မဆြိတီ notes အထုတ္ေကာင္းတာ အဲဒီႏုတ္စ္ေတြဟာ ေက်ာင္းၿပီးတဲ႔တိုင္ ေနာက္တက္တဲ႔သူေတြက လာငွါးလို႔ သူတို႔ကို အထုတ္လိုက္ေပးလိုက္တာမွာ NUS အဆက္ဆက္ လက္ဆင္႔ကမ္းရတဲ႔ notes ေတြ ၿဖစ္သြားပါသတဲ႔ ။ NUS မွာေက်ာင္းတက္တဲ႔ အငယ္တစ္ေယာက္က ၿပန္ေၿပာၿပလို႔ သိရပါတယ္။ ဘာသာတိုင္းေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ grade ေကာင္းခဲ႔တဲ႔ ၂ဘာသာပါ။

စာေမးပဲြ result ...
ပထမ semester ၿပီးေတာ႔ ေအာင္စာရင္းေတြ ထြက္ၿပီဆိုေတာ႔ အရင္RIT တံုးကလို ေက်ာက္သင္ပုန္းမွာ ကပ္ထား တိုးၾကည္႔ရတာမ်ိုး ဟုတ္ဘူးခင္ည။ အြန္လိုင္းထဲမွာ ကိုယ္႔ဟာကိ္ုယ္ key in လုပ္ၿပီး ၀င္ ၾကည္႔ရတာ။ မဆြိတီကေတာ႔ ထံုးစံအတိုင္း ေၾကာက္တတ္ေတာ႔ ကိုယ္႔ေအာင္စာရင္းကိုယ္ ၾကည္႔တာထံုးစံမရွိပါဘူး။ ဦးၿခိမ္႔ သူ႔ရံုးကေန အင္တာနက္ထဲ၀င္ ၾကည္႔ေပးမွ သိရတာခ်ည္းပါပဲ။ grade ကေတာ႔ သိပ္အေကာင္းၾကီးလဲ မဟုတ္ အဆိုးၾကီးလဲ မဟုတ္ အသင္႔အတင္႔ပါပဲဗ်ာ။ ဆိုလာကေတာ႔ ကိုယ္လဲ သိပ္စိတ္၀င္စားလို႔ ကံေကာင္းေထာက္မစြာနဲ႔ A+ ရဖူးပါတယ္။ က်န္တာေတြကေတာ႔ C ေတြပဲမ်ားပါတယ္။ D ရတဲ႔ ဘာသာေတာင္ရွိတယ္။ အဲဒီဘာသာကေတာ႔ က်မယ္ေတာင္ ထင္တာ။ open book ကို un-seen ေတြခ်ည္းေမးလို႔ လူတိုင္းၿပာခဲ႔တဲ႔ ဘာသာေပါ႔။ အတန္းထဲ ဘာမွမေၿဖပဲ ငုတ္တုတ္ထိုင္ေနတဲ႔သူေတာင္ရွိတယ္။ လူတိုင္းနီးပါး D ပဲရၾကတယ္။ ေတာ္ေတာ္ေတာ္ရင္ C ေပါ႔။


Straight A ၿမန္မာ student ...
ဒီမွာ ၾကံဳလို႔ တစ္ခုသတိရတာေလး ေၿပာပါဦၤးမယ္။ မဆြိတီတို႔ ေက်ာင္းမတက္ခင္ NUS မွာ ဘာသာရပ္အားလံုး A ေတြခ်ည္းပဲရတဲ႔ ၿမန္မာေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ ရွိခဲ႔ဖူးပါတယ္။ ဦးၿခိမ္႔တို႔ batch ကပါ။ NUS မွာ အဲလို ဘာသာစံု A ရဖို႔ဆိုတာ ေတာ္ေတာ္ေလးကိုခက္မယ္ဆိုတာ ေၿပာစရာေတာင္မလိုပါဘူး။ အဲလို ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ရွိတာဟာ မဆြိတီတို႔ ၿမန္မာလူမ်ိဴးေက်ာင္းသားေတြအတြက္ impression ေကာင္းခဲ႔ပါတယ္။ NUS က ဆရာ အသိုင္းအ၀ိုင္းက ၿမန္မာေက်ာင္းသားေတြ အင္မတန္ေတာ္ပါလားလုိ႔ အသိအမွတ္ၿပဳစရာ ၿဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း NUS ကေန ၿမန္မာေက်ာင္းသားေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေက်ာင္းတက္ခြင္႔ေပးခဲ႔လို႔ အတန္းထဲမွာ ၿမန္မာေတြတရုန္းရုန္းနဲ႔ ၿဖစ္ေနတာကပဲ သက္ေသပဲ မဟုတ္လား ခင္ဗ်ာ။

ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႔ NUS မွာ ေက်ာင္းတက္ရင္ PR ရတယ္ဆိုေတာ႔ စကၤာပူမွာ ေက်ာင္းတက္တာဟာ ပိုလို႔ ပိုလို႔ ေခတ္စားလာခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီေတာ႔ grade မမီတဲ႔ ေက်ာင္းသားအခ်ိဳ႕ဟာ RIT က စာေရးၾကီးေတြကို လာဘ္ထိုး၊ အမွတ္ေတြကို လိမ္လည္ၿပီး စေကာ္လာေတြ ေလွ်ာက္္ၾက၊ စေကာ္လာေတြ ၿဖစ္ရက္နဲ႔ စာေမးပဲြေတြက်ၾကနဲ႔ ၿမန္မာေက်ာင္းသားမ်ား အေတာ္ နာမည္ပ်က္ပါတယ္လို႔ သတင္းမ်ားလဲ ၾကားခဲ႔ရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္းလဲ NUS မွာ ၿမန္မာေက်ာင္းသားေတြအတြက္ ေက်ာင္း၀င္ခြင္႔ကို က်ပ္လိုက္တယ္လို႔လဲ သတင္းမ်ား ၾကားဖူးပါတယ္။

မဆြိတီနဲ႔ project (Dissertation) ...
မဆြိတီ ပေရာဂ်က္လုပ္ေတာ႔ ေရြးတဲ႔ဆရာက ေစာနက straight A ရတဲ႔ ေက်ာင္းသားရဲ႕ ပေရာဂ်က္ ဆရာပါပဲ။ ဒီေတာ႔ ဆရာ႔မွာ ၿမန္မာေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ပတ္သတ္လို႔ impression က ေတာ္ေတာ္ကို ေကာင္းေနပါၿပီ။ မဆြိတီတင္မက ကိုယ္နဲ႔ အတူတက္တဲ႔ အယ္ရိုက သူငယ္ခ်င္း ၂ေယာက္လဲ အဲဒီဆရာနဲ႔ပဲ ပေရာဂ်က္ လုပ္ပါတယ္။ ပေရာဂ်က္ ေခါင္းစဥ္ကို ဆရာက ၃ခုေပးၿပီး ေရြးခိုင္းပါတယ္။ မဆြ္ိတီ ေရြးတဲ႔ ေခါင္းစဥ္က " Development of a temperature sensor approach to tool conditioning monitoring " ပါတဲ႔။ လူပိန္းနားလည္ေအာင္ေၿပာရရင္ တြင္ခံုေတြမွာ စက္စားတဲ႔ tool ေလးေတြဟာ စက္စားတာၾကာေတာ႔ ပ်က္စီးၿပီး လဲရေတာ႔မယ္႔အေၿခအေနကို ေရာက္လာပါတယ္။ စက္စားတာၾကာေလ tool က ပိုပူလာပါတယ္။ tool ရဲ႕အပူခ်ိန္ကို sensor လုပ္ၿပီး tool လဲရမဲ႔အခ်ိန္မွာ စက္ကအလိုအေလွ်ာက္ရပ္ၿပီး tool ကို လဲႏိူင္ေအာင္လုပ္ရတဲ႔ ပေရာဂ်က္ပါ။

အဲဒီမွာ ပထမဆံုး ပေရာဂ်က္လက္ေတြ႔ လုပ္ဖို႔ Lab ခန္းထဲ ၀င္လိုက္တာနဲ႔ Lab ထဲက တြင္ခံုေမာင္းတဲ႔ စလံုးဦးေလးၾကီးေတြက ေစာနက ေက်ာင္းသားအေၾကာင္း၊ စာေတာ္တဲ႔ အေၾကာင္း straight A ရတဲ႔ အေၾကာင္းေတြ ေၿပာၿပီး ခ်ီးမြန္းခန္းထုတ္ေတာ႔တာပဲဗ်ိဳ႔။ စာေတာ္တဲ႔ ေက်ာင္းသားကေတာ႔ ဆရာေတြတင္မက Lab ထဲက ဦးေလးၾကီးေတြ အထိပါ သတင္းေမႊးေနတာပါပဲဗ်ာ။

ပေရာဂ်က္ဆရာေၿပာင္းၿခင္း ...
မဆြိတီ ပေရာဂ်က္လုပ္ေနရင္းတန္းလန္းနဲ႔ ပေရာဂ်က္ဆရာေၿပာင္းရမယ္ေၿပာတယ္။ အရင္ဆရာက ပေရာဂ်က္က ပရိုဂရမ္းမင္းပိုင္း ပါလာေတာ႔ သူ႔ပေရာဂ်က္ကို တၿခား ပရိုဂရမ္းမင္းပိုင္တဲ႔ ဆရာကုိ လဲႊေပးလိုက္တာ။ ၿဖစ္ခ်င္ေတာ႔ အဲဒီဆရာအသစ္က အရမ္းေတာ္တာ နာမည္ၾကီး၊ ေက်ာင္းမွာ ရာထူးလဲေတာ္ေတာ္ၾကီးတယ္။ ေဟာ္စတယ္တစ္ခုကုိလဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေနတယ္။ စာတမ္းေတြလဲ အမ်ားၾကီးေရးေနတယ္။ ဆရာ႔နာမည္က Dr. Andrew A.0 Tay တဲ႔။ သူ႔မွာ အခ်ိန္ဆိုတာ အင္မတန္မွ ရွားပါးတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကိုယ္ရဲ႕ လက္ေတြ႕ကရတဲ႕ Result နဲ႔ flow chart ကိုသံုးၿပီး ပရိုဂရမ္းမင္း ေရးမဲ႔ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္လဲရွိသဗ်။ ပထမဆံုး ဆရာနဲ႔ ေတြ႔တဲ႔ အေခါက္က ပရိုဂရမ္းမင္းေရးမဲ႔ ဟိုသေကာင္႔သားကို စာမလုပ္လိုု႕ဆိုၿပီး ဆူလိုက္တာ ရစရာမရွိဘူးဗ်ာ။ ခပ္ဆိုးဆိုး ခပ္ေတေတ Undergrad ေက်ာင္းသားၿဖစ္ပံုရပါတယ္။ ပံုစံက ဂ်စ္ကပ္ကပ္ခင္ဗ်။ ကိုယ္ကေတာ႔ နဲနဲ ၾကိဳးစားလုပ္ထားေပမဲ႔ ဆရာက ဆူေနေတာ႔ ေၾကာက္ေနတာ။ ေနာက္ေတာ႔ ကုိယ္႔ရဲ႕result နဲ႔ ၾကိဳးစားမွဳကိုေတာ႔ ဆရာက ခ်ီးက်ူးၿပီး အသိအမွတ္ၿပဳပါတယ္။ ဆရာက အလုပ္မ်ားေတာ႔ တစ္ခါသား thesis အၾကမ္းေရးၿပီးလို႔ ခ်ိန္းလိုက္တာ သူ႔ ေဟာ္စတယ္က ရံုးခန္းမွာ ေက်ာင္းဆင္းခ်ိန္ ညေနပိုင္းၾကီး။ ကိုယ္ေရးတဲ႔ထဲက အဓိကမွားေနတဲ႔ အဂၤလိပ္စာေတြ ဘာေတြ ေသခ်ာစစ္ေပးပါတယ္။ တကယ္ကို ေစတနာနဲ႔ေသခ်ာစစ္ေပးတာပါ။

ဆရာ႔ထံသို႔ စာတစ္ေစာင္ ...
ဒီလိုနဲ႔ ေနာက္ထပ္အေခ်ာတစ္ခါ ထပ္ၿပင္ၿပီး ဆရာ႔ကို ထပ္စစ္ေပးဖို႔ခ်ိန္းတာ တစ္လသာၾကာသြားတယ္။ ဘာမွကို အေၾကာင္းၿပန္စာ မလာဘူး။ ဆရာ အင္မတန္ အလုပ္ရွဳပ္လို႔ ကိုယ္႕အတြက္ အခ်ိန္မေပးႏိူင္ဘူးနဲ႔ တူပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ မဆြိတီ ကလဲ ကိုယ္႔အပူနဲ႔ကိုယ္။ student pass နဲ႔ part time အမည္ခံ အလုပ္လုပ္ေနၿပီ။ student pass ကလဲ အရင္ သက္တန္းထပ္တိုးထားတာ ေနာက္လဆို သက္တမ္းကုန္ေတာ႔မွာ။ အဲဒီထက္ ပိုတိုးလို႔လဲ မရေတာ႔ဘူး။ သက္တမ္းကုန္ စေတးမရွိေတာ႔ ဒုကၡေရာက္ေတာ႔မွာပဲဆို အလြန္အမင္းစိုးရိန္ပူပန္မိပါတယ္။ ဒါနဲ႔ တစ္ညမွာ တစ္ညလံုး မအိပ္ပဲ ရွိမဲ႔စုမဲ႔ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားနဲ႔ ဆရာမွ စစ္မေပးရင္ ဒုကၡအၾကီးအက်ယ္ေရာက္ေတာ႔မွာ ဆိုတဲ႔ အေၾကာင္း၊စာရွည္ၾကီးေရး၊ အီးေမး တစ္ေစာင္ ပို႔မွပဲ စာၿပန္ၿပီး ေနာက္ဆံုးအဆင္႔ Hard cover တင္ဖို႔ အဆင္႔ထိေရာက္ေအာင္ စစ္ေပးပါေတာ႔တယ္။ ဒါနဲ႔ မဆြိတီလည္း ေနာက္ဆံုး Hard cover တင္ၿပီး ေက်ာင္းၿပီးပါေတာ႔တယ္။ စုစုေပါင္း အလုပ္မရွိပဲ full time တစ္ႏွစ္ခဲြ ၊ အလုပ္လုပ္ရင္း (Thesis ေရးတဲ႔အခ်ိန္+ ဆရာေတြ ေစာင္႔တဲ႔အခ်ိန္ ) ႏွစ္၀က္ စုစုေပါင္း NUS ၂ႏွစ္နီးပါး ၾကာခဲ႔ပါတယ္ခင္ဗ်ား။

ME ဆက္တက္မလား ...
Dissertation ၿပီးေတာ႔ ဆရာ၂ေယာက္က ေခၚေမးပါတယ္။ ဒီပေရာဂ်က္ကို ဆက္လုပ္မလား၊ MSc ၿပီး ME ဲ႔ဆက္လုပ္ ... ၿပီးရင္ doctorate ဆက္တက္ ... scholar အတြက္ recommend လုပ္ေပးမယ္ဆိုေတာ႔ ေက်ာင္းတက္၊ စာၾကည္႔ရတဲ႔အလုပ္ကို အင္မတန္ ၿငီးေငြ႔၊ ပ်င္းရိေနၿပီၿဖစ္တဲ႔ မဆြိတီဟာ လက္ရွိအလုပ္ကလဲ ၀င္ေငြေလးရွိေနၿပီဆိုေတာ႔ ေခါင္းကို တြင္တြင္ခါရမ္းၿပီးသာ ၿငင္းလိုက္ပါေတာ႔တယ္ခင္ဗ်ား။ ။